Ethiopia được coi là cái nôi của cà phê, nơi khởi nguồn và phát triển những hạt cà phê nổi tiếng. Danh tiếng của Ethiopia không chỉ đến từ việc đây là nơi sản sinh ra cà phê, mà còn vì chất lượng cà phê tại đây được đánh giá là tốt nhất trên toàn cầu. Trong bài viết này, hãy cùng Anna Coffee khám phá tổng quan về cà phê Ethiopia và tìm hiểu lý do tại sao cà phê từ quốc gia này lại được biết đến rộng rãi trên thế giới.
Một vài thông tin về cà phê Ethiopia
Ethiopia – Cội nguồn của cà phê
Ngược lại với thời kỳ khoảng năm 850 sau Công nguyên, đây là thời điểm mà cafe được phát hiện bởi một người chăn dê du mục tên là Kaldi. Ông nhận thấy những con dê của mình ăn trái cà phê và sau đó trở nên hoạt bát, nhảy múa một cách cuồng nhiệt. Bị cuốn hút bởi loại quả kỳ diệu này, Kaldi đã mang chúng về nhà để tìm hiểu thêm.
Lần đầu tiên, ông chia sẻ thông tin về hạt cà phê với một vị tu sĩ. Ông đã ném những hạt cà phê vào lửa và cho rằng đây là biểu hiện của điều kỳ diệu. Khi hạt cà phê tiếp xúc với lửa, chúng bắt đầu rang và tỏa ra hương thơm quyến rũ đặc trưng.
Có lẽ chính mùi hương độc đáo này đã khiến cà phê được xem như một thứ ma thuật huyền bí vào thời điểm đó. Thật thú vị khi biết rằng hương vị cà phê đã được phát hiện theo cách như vậy! Tuy nhiên, việc cà phê trở thành một loại đồ uống phổ biến như ngày nay thì phải đến sau này mới hình thành.
Cây cà phê đã tồn tại hoang dã ở Ethiopia trong nhiều thế kỷ, chứng tỏ rằng nó đã được sản sinh và phát triển tự nhiên tại đây từ rất lâu. Điều này khác với các vùng đất cà phê khác, nơi cà phê thường được du nhập bởi các đế quốc đô hộ. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi Ethiopia được coi là quê hương của cà phê với những loại cà phê ngon nhất trên thế giới.
Một vài số liệu liên quan
Môi trường tự nhiên tại Ethiopia rất lý tưởng, cho phép sản xuất cà phê chất lượng cao mà không cần can thiệp thêm. Hiện có hơn một nghìn giống cà phê khác nhau được trồng trên đất nước này.
Cà phê Ethiopia được trồng rộng rãi trên khắp vùng đất Nam Phi, nhưng chủ yếu tập trung ở các khu vực miền núi phía nam, nơi có độ cao và điều kiện khí hậu thuận lợi nhất cho sự phát triển của cây cà phê.
Các vùng trồng cà phê nổi bật bao gồm: Sidama, Yirgacheffe, Harrar, Limu, Djimma, Lekeemi, Wallega và Gimbi.
Một số giống cà phê phổ biến bao gồm: Kudhome, Gesha, Djimma…
Chủng loại chính là Arabica.
Cây cà phê thường phát triển ở độ cao từ 1.500 đến 1.800 mét so với mực nước biển.
Phương pháp chế biến cafe bao gồm chế biến khô và chế biến ướt.
Cà phê được phân loại theo 9 cấp độ gọi là Grades, trong đó:
- Grades 1 – 2: Cafe đặc sản (Specialty Coffee)
- Grades 3 – 9: Sản phẩm thương mại
Thời gian thu hoạch cà phê diễn ra từ tháng 11 đến tháng 2 hàng năm.
Sản xuất cà phê tại Ethiopia
Ethiopia là quốc gia đứng thứ năm trên thế giới về sản lượng cà phê và là nước có sản lượng cà phê lớn nhất tại châu Phi.
Đầu tiên, tỉnh Sidamo (hay còn gọi là Sidama) ở phía nam Ethiopia là khu vực trồng cà phê nhiều nhất. Yirgacheffe, một địa danh nổi tiếng trong vùng Sidama, được biết đến với các trang trại sản xuất những loại cà phê hảo hạng nhất toàn cầu.
Thứ hai, khu vực Guji nằm ở phía nam của Sidamo cũng rất nổi bật. Guji được biết đến nhờ những nhà rang xay hàng đầu thế giới, họ có khả năng tạo ra những hương vị cà phê tuyệt vời cho ly cà phê của bạn. Bạn có thể tưởng tượng rằng ly cà phê của mình mang hương hoa nhài ngọt ngào, hòa quyện với hương dưa và hương đào, khiến bạn cảm giác như đang thưởng thức một tách trà.
Cuối cùng, không thể không nhắc đến Harrar, nằm ở phía đông Ethiopia. Đây là khu vực nổi tiếng với phương pháp chế biến cà phê khô, với sản phẩm cà phê đặc trưng mang hương vị trái cây hoang dã như syrup.
Phần lớn cà phê được sản xuất bởi các nông hộ nhỏ lẻ, họ thường bán cà phê thông qua Sở giao dịch hàng hóa Ethiopia (ECX), được thành lập bởi chính phủ Ethiopia vào năm 2008.
Điểm vượt trội của cà phê Ethiopia
Ethiopia được biết đến như cái nôi của giống cà phê Arabica chất lượng cao. Cà phê Ethiopia nổi bật với những hương vị đặc trưng và tinh tế, bao gồm thảo mộc, hương hoa và cam quýt.
Sự phong phú về sinh học của các loài cùng với sự đa dạng của các giống cà phê đã tạo ra nhiều loại cà phê độc đáo, phong phú về hương vị. Chính điều này đã giúp cà phê Ethiopia giữ vững vị thế cạnh tranh trên thị trường.
Giá trị của cà phê Ethiopia
Cà phê Ethiopia được coi là một trong những loại cafe độc đáo nhất trên thế giới, đồng thời cũng là loại có hương vị đa dạng và phức tạp nhất. Theo đánh giá của các chuyên gia, nó hoàn toàn xứng đáng để được công nhận là di sản văn hóa thế giới.
Trước khi trở thành mặt hàng mang lại lợi nhuận cao cho Ethiopia, cà phê đã từ lâu là biểu tượng văn hóa và tín ngưỡng của quốc gia này.
Cà phê Ethiopia giữ vai trò quan trọng trong nhiều nghi lễ văn hóa quan trọng tại đất nước Nam Phi này. Một ví dụ điển hình là buổi lễ thường niên Coffee Ceremony của người Ethiopia, diễn ra qua nhiều thế kỷ. Mỗi sáng, phụ nữ trong gia đình sẽ rang cafe tươi trên chảo đất sét, có thể thêm một số hương liệu.
Hạt cafe sau đó được nghiền mịn và nấu sôi trong ấm đất nung truyền thống gọi là Jebena. Cà phê nóng được rót ra cốc để mọi người trong gia đình và khách mời cùng thưởng thức như một phần của nghi lễ. Những buổi lễ này thường kéo dài từ 2 cho đến 3 tiếng đồng hồ.
Khi một người Ethiopia mời bạn thưởng thức một ly cà phê, điều đó thể hiện sự tôn trọng sâu sắc mà họ dành cho bạn. Việc mời cà phê không chỉ là một hành động thân thiện mà còn là cách thể hiện tình cảm của họ. Có một câu nói nổi tiếng trong văn hóa Ethiopia: “Cà phê là bánh mì của chúng tôi”, điều này cho thấy tầm quan trọng cực kỳ lớn của cà phê trong đời sống của người dân nơi đây.
Cách phân loại cà phê Ethiopia
Như đã đề cập trước đó, cà phê Ethiopia thường được phân loại theo cấp độ gọi là Grades (viết tắt là G). Việc phân loại này dựa trên nhiều tiêu chí như kích thước hạt, tỷ lệ hạt bị vỡ, độ ẩm và tạp chất.
Grade 1 – Loại 1
Cấp độ này thường dành cho cà phê đặc sản (specialty coffee). Tại cấp độ này, cà phê gần như không có khuyết điểm đáng kể (ít hơn 3 điểm khuyết tật). Khoảng 90% hạt đạt kích thước sàn 18 (7,1mm), với tạp chất chỉ ở mức 0,5%. Đặc biệt, không có hạt nào bị mốc và không có mùi lạ. Độ ẩm được cho phép trong khoảng từ 9 đến 13%.
Grade 2 – Loại 2
Cấp độ này cũng thuộc về cafe đặc sản. Khoảng 90% hạt đạt kích thước sàn 16 (6,3mm). Tỷ lệ lỗi đen và võ hạt tối đa là 2%, cùng với tạp chất 0,5%. Độ ẩm dao động khoảng 12,5%.
Grade 3 – 9
Các loại cà phê còn lại không đáp ứng tiêu chuẩn của grade 1 và grade 2 sẽ không được coi là cà phê đặc sản. Chúng sẽ được xếp vào nhóm cà phê thương mại với giá trị thấp hơn.
Hương vị
Cà phê Ethiopia nổi bật với hương vị trái cây và hoa tươi, được biết đến rộng rãi. Các loại cà phê từ Ethiopia thường có độ acid cao, với hương vị từ nhẹ nhàng, trung bình cho đến phức tạp, tùy thuộc vào từng giống và điều kiện sinh trưởng.
Điểm nhấn của cà phê Ethiopia chính là sự tinh tế trong hương vị, thể hiện rõ những nốt hương đa dạng và phong phú. Ngoài ra, sự tươi sáng và năng động luôn là đặc điểm dễ nhận thấy ở loại cà phê này.
Cà phê Ethiopia Yirgacheffe thường được so sánh với cà phê Kenya, nhưng thực tế việc so sánh hai loại cà phê xuất sắc này là rất khó khăn. Mỗi loại cafe đều tỏa sáng theo cách riêng của mình. Nếu coi Ethiopia như một bản nhạc cổ điển thì Kenya có thể được ví như một bản nhạc Jazz kinh điển. Qua đó, chúng ta nhận thấy rằng mỗi loại cà phê đều có những giá trị độc đáo, thu hút khán giả và người yêu thích riêng.
Những vùng đất nổi tiếng cùng hương vị đặc trưng có thể nhận diện:
Sidamo
Vùng Sidamo với sự phong phú về địa hình đã tạo ra những hương vị cà phê đa dạng và độc đáo. Cà phê nơi đây mang đến hương thơm từ trái cây cho đến các loại hạt, bao gồm cả thảo mộc.
Yirgacheffe
Là khu vực trồng cà phê cao nhất ở miền nam Ethiopia, với độ cao từ 1.700 đến 2.200 mét so với mực nước biển, Yirgacheffe nổi tiếng với loại cà phê được coi là ngon nhất thế giới. Đây cũng là loại cà phê đạt tiêu chuẩn SHG/SHB.
Cà phê từ vùng này thường có hương vị chanh và trái cây, với vị ngọt nhẹ nhàng đặc trưng.
Lekempi, Wellega và Gimbi
Khu vực này áp dụng cả hai phương pháp chế biến tự nhiên và chế biến ướt, do đó hương vị của cà phê ở đây trở nên phong phú và tự nhiên hơn so với Sidamo và Yirgacheffe.
Limu và Djimma
Cafe tại Limu được chế biến theo phương pháp ướt, trong khi Djimma sử dụng phương pháp chế biến tự nhiên. Hương vị của cà phê ở đây nhẹ nhàng và sở hữu nhiều phẩm chất nổi bật hơn so với cà phê Sidamo.
Harrar
Với khí hậu nắng nóng quanh năm và địa hình giống như sa mạc, cà phê Harrar nổi bật với hương vị đất (earth). Tuy nhiên, cà phê ở đây được đánh giá cao nhờ vào vị việt quất và trái cây, nằm trong danh sách 10 loại cà phê ngon nhất thế giới.
Đặc biệt, vỏ hạt cà phê từ vùng này được sử dụng để làm trà gọi là cascara. Hương vị của cascara rất tuyệt vời và khác biệt so với trà lá, đây là một sản phẩm truyền thống nổi tiếng của Harrar.
Một vài cách pha chế và thưởng thức
Cà phê Ethiopia thường có đặc điểm là thể chất nhẹ và độ chua nổi bật. Do đó, phương pháp pha chế thủ công theo kiểu Drip được khuyến nghị cho loại cà phê này.
Để tạo ra một tách cà phê với hương vị xuất sắc, nguyên liệu cà phê sử dụng cần phải luôn đảm bảo độ tươi mới.
Pour Over
Phương pháp Pour Over là lựa chọn ưa thích của những tín đồ cà phê Ethiopia, nhờ vào khả năng kiểm soát tốt quá trình pha chế và điều chỉnh theo ý muốn. Điều này mang lại lợi thế lớn trong việc tạo ra một ly cà phê với hương vị phong phú và sự cân bằng hoàn hảo.
Trong các phương pháp pha chế pour over, Chemex được xem là bộ lọc hàng đầu. Sản phẩm cà phê thu được từ Chemex có chất lượng tương tự như trà, với những nốt hương tinh tế nhất. Sự tuyệt vời của nó thường khiến người thưởng thức không ngần ngại bày tỏ sự yêu thích.
Nếu bạn ưa chuộng hương vị trái cây với độ chua rõ rệt, bộ lọc V60 sẽ là sự lựa chọn lý tưởng. Cấu trúc giấy lọc của V60 mỏng hơn so với Chemex, giúp làm nổi bật hương vị trái cây và độ sáng của cà phê. Hơn nữa, hương vị ngọt ngào của syrup cũng là điểm nhấn đặc trưng của cà phê Ethiopia khi được pha chế bằng V60.
Cold Brew
Nếu bạn mong muốn thưởng thức một ly cafe mang hương vị của cả trái cây và hoa, điều này hoàn toàn khả thi với cà phê Ethiopia, đặc biệt là khi bạn chọn phương pháp pha lạnh (cold brew coffee).
Bạn sẽ cảm nhận được sự mịn màng của hương việt quất hòa quyện cùng chút hương đào nhẹ nhàng. Một lưu ý quan trọng để có được tách cà phê cold brew hoàn hảo là nên xay thô để tránh việc chiết xuất quá nhiều độ chua.
Espresso
Cà phê Ethiopia thường được ưu tiên pha chế theo phương pháp thủ công nhằm tôn vinh và phát huy hương vị đặc trưng của nó. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể thưởng thức một ly espresso được làm từ cà phê Ethiopia. Với chất lượng tuyệt hảo, loại cà phê này chắc chắn sẽ không khiến bạn thất vọng.
Crema là yếu tố quan trọng mà mọi người đều mong đợi khi nhắc đến espresso. Tuy nhiên, khi pha espresso bằng cà phê Ethiopia, bạn cần cân nhắc kỹ lưỡng. Hương vị cay nồng hoặc các nốt hương trái cây đặc trưng chính là những điểm nổi bật mà bạn có thể trải nghiệm trong tách cà phê của mình.
Một điều cần lưu ý là nếu bạn mong muốn một ly espresso với hương vị trái cây rõ rệt, hãy chọn hạt cà phê rang nhẹ. Cà phê rang đậm sẽ mang lại vị cay nồng hơn (như gừng hoặc tiêu), đồng thời làm giảm đi hương vị trái cây.
Kết
Bạn sẽ cảm nhận được tâm trạng của những người từng chia sẻ rằng họ bị cuốn hút bởi hương hoa quyến rũ khi thưởng thức cà phê Ethiopia. Hoặc bạn sẽ cảm thấy bất ngờ khi nghe ai đó thổ lộ rằng họ đã hoàn toàn say mê trước một tách cafe mang hương vị của dừa nướng. Và bạn sẽ không khỏi ngạc nhiên khi gặp những người đắm chìm trong ly cà phê có sự hòa quyện giữa hương hoa quả và mùi rượu vang.
Tất cả những điều này đều dễ hiểu nếu bạn có cơ hội trải nghiệm hương vị của cà phê Ethiopia chính hiệu. Hy vọng rằng qua bài viết của Anna Coffee ở trên, sẽ giúp cho bạn hiểu rõ về cafe Ethiopia rồi nhé.
